SKANSEN W DOBCZYCACH – o historii słów kilka
Początek działalności skansenu to rok 1969, kiedy w pobliże zamku, w którym działało już Muzeum Regionalne PTTK, został przeniesiony budynek chałupy z Krzyszkowic k. Myślenic pochodzący z 1830 r. Budynek został postawiony na fundamentach dawnej karczmy. W czasach kiedy służył gospodarzom składał się z pomieszczeń mieszkalnych i gospodarczych, tworząc charakterystyczną w owym czasie zagrodę jednobudynkową.
Obecnie wnętrze budynku podzielone jest na kilka ekspozycji tematycznych. W alkierzu prezentujemy izbę mieszczańską z typowymi ubiorami dobczyckich mieszczan. Dalej zwiedzamy dawną kuchnię, zwaną czarną izbą wyposażoną w sprzęty do użytku codziennego oraz obrazujące dni świąteczne. Kolejna ekspozycja przedstawia dawne zawody dobczyckie, a obszerna sień tworzy przestrzeń edukacyjną.
W 1971 r. do skansenu został przeniesiony spichlerz z Zagórzan k/Gdowa. Zbudowany w 1863 r. o czym świadczy data wycięta w dębowym nadprożu nad drzwiami. Wnętrze budynku stanowi wyposażenie dawnej kuźni.
Pod koniec lat siedemdziesiątych XX w., w związku z realizacją zbiornika wody pitnej dla Krakowa i koniecznością zalania części wsi leżących poniżej miasta, zrodził się pomysł przeniesienia do skansenu kilku obiektów budownictwa ludowego mieszkalnego i gospodarczego posiadających najwięcej zachowanych elementów tradycyjnych. Planowano przy odpowiedniej rekonstrukcji odtworzyć chałupę biedniacką, zagrodę średniozamożnych i tzw. okół. Teren ten jednak był obszarem znacznie zurbanizowanym z zanikającymi przejawami kultury materialnej i niestety żaden z wybranych do przeniesienia obiektów nie stanowił w pełni przykładu tradycyjnego budownictwa ludowego w czystej postaci. Pojawiła się konieczność dokomponowania tych obiektów, zwłaszcza jeżeli chodzi o wyposażenie wnętrz. W rezultacie do skansenu przeniesiono tylko piętrowy kurnik z majątku „Gaik” w Brzezowej pochodzący z 1890 r. Obecnie parter tego budynku wyposażony jest w zabytkowy sprzęt rolniczy, a piętro przeznaczone jest na magazyn.
Kolejnym obiektem skansenu jest „Dom Pogrzebowy”. Drewno, z którego jest zbudowany pochodzi z dwóch XIX w. dobczyckich chałup. W budynku zgromadzono przedmioty związane z dawnymi obrzędami pogrzebowymi.
Na terenie skansenu znajdują się także trzy wozownie wyposażone w stare wozy i sanie zarówno do transportu osobowego jak i towarowego, ponadto usytuowany jest kierat konny do napędu maszyn rolniczych, pasieka i studnia z żurawiem.
Skansen jest częścią Muzeum Regionalnego PTTK im. Władysława Kowalskiego w Dobczycach. Stanowi obok zamku królewskiego drugi obiekt opowiadający o przeszłości regionu. Wchodzi w skład Szlaku Architektury Drewnianej w Małopolsce, a niedawno został odnowiony dzięki projektowi „Skansenova – systemowa opieka nad dziedzictwem w małopolskich muzeach na wolnym powietrzu”.
Fot. Maria Topa, @Poland By Drone, archiwum PTTK
